Buitenbaarmoederlijke zwangerschap | info

Er is sprake van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap wanneer een bevruchte eicel buiten de baarmoeder groeit. De zwangerschap kan nooit gezond doorgroeien en kan zelfs erg gevaarlijk zijn voor de zwangere vrouw. Lees hier meer over de symptomen/klachten, (mogelijke) oorzaken en behandelingen van een ectopische zwangerschap.

Buitenbaarmoederlijke zwangerschap benamingen

Wanneer een zwangerschap zich buiten de baarmoeder heeft genesteld, spreken we van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap (BBZ). Andere termen zijn ook wel: Extra-Uteriene Graviditeit (EUG) of ectopische zwangerschap. Extra-Uteriene Graviditeit staat voor buiten (extra) baarmoeder (uterus) en zwangerschap (graviditeit).

Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap kan helaas nooit voldragen worden.

Wat is een buitenbaarmoederlijke zwangerschap?

Een bevruchte eicel hoort zich in de baarmoeder te nestelen. Soms gaat het ergens tijdens dit proces mis en nestelt de bevruchte eicel zich buiten de baarmoeder. Wanneer hier sprake van is, spreek je van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap (of EUG of ectopische zwangerschap).

De kans op een Extra-Uteriene Graviditeit is ongeveer 1 op 100.

Normaal gesproken moet een eicel via de eileider (tuba) naar de baarmoeder. Als de eicel onderweg bevrucht wordt, maar zich buiten de baarmoeder innestelt, is er sprake van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap.

Ondanks dat de meeste buitenbaarmoederlijke zwangerschappen zich bevinden in de eileider, zijn er nog meer plekken waar een bevruchte eicel zich kan innestelen. Soms wordt er een ectopische zwangerschap gezien in de buikholte, de eierstokken of de baarmoederhals.

Een andere mogelijkheid is dat er sprake is van een tweelingzwangerschap. Eén vruchtje heeft zich dan ingenesteld in de baarmoeder, het andere vruchtje daarbuiten. Dit is zeer zeldzaam.

Er is geen kans dat deze zwangerschappen ooit een normale, gezonde zwangerschap worden. Het is bijvoorbeeld niet mogelijk om een bevruchte eicel te verplaatsen.

Oorzaken van een EUG

De meest belangrijke oorzaken van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap zijn beschadigingen of blokkades van de eileiders. Deze beschadigingen kunnen ontstaan door een operatie aan de eileider, een eerdere EUG of bijvoorbeeld door een infectie (o.a. soa’s als gonorroe en chlamydia kunnen boosdoeners zijn).

Belangrijk: bij iedere zwangerschap is er een (kleine) kans op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Je hebt wel een grotere kans op een EUG wanneer je langdurig onvruchtbaar bent geweest en bijvoorbeeld een IVF behandeling hebt ondergaan.

Ook wanneer je een mislukte sterilisatie hebt ondergaan, heb je een grotere kans op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap.

Meerdere mogelijke oorzaken:

• Leeftijd van de zwangere vrouw. Vrouwen boven de 35 jaar hebben vaker te maken met een EUG.
• Vruchtbaarheidsbehandelingen. Bij sommige behandelingen wordt er een embryo ingebracht. Er is een kans dat dit embryo zich buiten de baarmoeder (in de eileider) innestelt.
• Anti-conceptie spiraaltje. Met name door ontstekingen die een spiraaltje kan veroorzaken, wordt de kans op een EUG groter. Deze ontsteking kan naar boven slaan en zorgen voor een baarmoederontsteking.
• Aangeboren afwijkingen.
• Myomen of vleesbomen. In sommige gevallen groeit er een vleesboom tegen de eileider, waardoor er geen eicel meer door kan.
• DES-dochters. DES-dochters hadden meer vruchtbaarheidsproblemen dan andere vrouwen. Dit kwam door vormafwijkingen aan de inwendige geslachtsorganen. Er wordt momenteel nog onderzocht of DES-kleindochters een hogere kans hebben op vruchtbaarheidsproblemen.
• Verklevingen buikholte. Deze verklevingen kunnen ontstaan door bijvoorbeeld endometriose (baarmoederslijmvliezen buiten de baarmoeder) of een blindedarmontsteking.

Symptomen buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Het is heel lastig om een buitenbaarmoederlijke zwangerschap te herkennen. Meestal heb je normale zwangerschapssymptomen en een positieve zwangerschapstest. Er kan overigens ook sprake van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap zijn wanneer je (nog) geen positieve test hebt gehad.

Tegenwoordig worden er zogenaamde vitaliteitsecho’s gemaakt. Deze echo vindt vroeg in de zwangerschap plaats. De echoscopist bekijkt dan óf je zwanger bent en of het vruchtje op de juiste plek in de baarmoeder zit.

Tussen de 5 en 12 weken zwangerschap ontstaan meestal de eerste klachten. Deze klachten zijn meestal:

• Vaginaal bloedverlies
• Pijn in de onderbuik, meestal aan één kant. Deze pijn voelt als hevige menstruatiepijn.
• Ernstige buikpijn in combinatie met pijn in de schouder (schouderpijn) en aandrang om naar het toilet te gaan. Dit laatste gevoel wordt veroorzaakt door het bloed dat in buikholte ophoopt.
• Shock. Heb je een een snelle hartslag, last van misselijkheid/braken, transpireren (zweten) en of flauwvallen? Dan kan het zijn dat de eileider gescheurd is.

De laatste symptomen kunnen aangeven dat de eileider gescheurd is. Dit is een zeer ernstige complicatie! Er is acute, medische zorg nodig.

Subacuut of acuut?

Er zijn twee vormen van een EUG. Deze vormen hebben verschillende symptomen. Soms kan een eierstok nog gered worden (subacute vorm) en soms niet meer (acute vorm).

Subacuut	Acuut
Vaginaal bloedverlies	Ernstige/hevige buikpijn
Flauwvallen	Gevoel van flauwvallen of shock
Misselijkheid	Hoge(re) hartslag
Pijn aan één zijde van de buik	Daling van de bloeddruk
Uitstralende pijn (rug, bovenbenen of schouders)	Bleekheid

Wanneer je een acute vorm van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap hebt, is het noodzakelijk om snel te opereren.

Hoe wordt een EUG vastgesteld?

De klachten van een ectopische zwangerschap zijn vaag. Zwangere vrouwen herkennen deze dan ook niet snel. Er zijn een aantal manieren om een Exta-Uteriene Graviditeit vast te stellen.

• Bloedonderzoek. Een bloedtest kan de hoeveel hCG vaststellen dat aanwezig is in het bloed. Gemiddeld stijgt de waarde van dit zwangerschapshormoon minder snel wanneer er sprake is van een EUG. Als de waarde gelijk blijft of iets stijgt, maar er wordt geen zwangerschap gezien, is de kans op een EUG groot.
• Echo. Met een (inwendige, vaginale) echo kan het vruchtje worden opgespoord. De vitaliteitsecho van tegenwoordig vindt plaats bij ongeveer 6 weken zwangerschap. Ook bij klachten kan een echo duidelijkheid geven.
• Kijkoperatie. Dit wordt ook wel laparoscopie genoemd. Er wordt met een dun buisje in de in de buikholte gekeken. Dit gebeurt via de buikwand.

Behandeling buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Er zijn drie verschillende manieren waarop een buitenbaarmoederlijke zwangerschap behandeld kan worden. De gynaecoloog komt hier meestal bij kijken. Voor welke methode wordt gekozen, hangt af van de klachten en de waarden van van het zwangerschapshormoon hCG in het bloed.

Niets doen en afwachten

Dit noemen ze het “afwachtend beleid”. Als het lichaam zelf al bezig is met het afbreken van de zwangerschap, wordt soms besloten om af te wachten. Er wordt dan gekeken naar het hCG hormoon en de waarde hiervan. Wanneer deze waarde daalt, betekent dat meestal dat het lichaam zelf al bezig is met het afstoten van het vruchtje.

Afwachten kan alleen wanneer er geen klachten zijn, er geen last van de buik is, een EUG kleiner dan 4 cm is, wanneer er geen foetale hartactie is en wanneer de hCG waarden dalen.

Medicijnen | methotrexaat

Er kan ook gekozen worden voor een behandeling met medicijnen. Dit wordt gedaan met het medicijn methotrexaat. Dit medicijn zorgt ervoor dat het zwangerschapsweefsel niet verder groeit.

De injectie met methotrexaat wordt in de bilspier gezet. Hierna is het belangrijk om het bloed elke week te controleren, zodat de waarde van het zwangerschapshormoon hCG in de gaten gehouden kan worden. Meestal is dit hormoon na zes tot acht weken verdwenen. Je mag na de injectie gelijk naar huis.

In sommige gevallen zijn er meerdere injecties nodig. Na deze injectie breekt het lichaam de ectopische zwangerschap zelf af. Drie maanden na de behandeling mag je weer zwanger worden. Je krijgt het advies om de eerste drie maanden met voorbehoedsmiddelen te vrijen.

Operatie buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Je kunt een “normale” operatie krijgen of een spoedoperatie. Bij een normale operatie wordt je opgenomen in het ziekenhuis en moet je nuchter zijn. Je mag enkele uren voor de operatie dus niets eten of drinken. Je krijgt uitleg van de arts en je krijgt pijnstilling. Ook wordt de bloeddruk gecontroleerd. Verder krijg je een infuus met slaapmedicijnen.

Wanneer je onder narcose bent, wordt de blaas geleegd. Hierna maakt de gynaecoloog een sneetje van ongeveer een centimeter. Er wordt een kijkbuis met een camera ingebracht en er wordt gas in de buik geblazen.

Door het gas ontstaat er een ruimte in de buikholte, zodat de gynaecoloog de baarmoeder, eileiders en eierstokken goed kan zijn. Daarna volgen er nog twee sneetjes (of drie), onder in de buik van een halve centimeter breed. Door deze sneetjes gaan de instrumenten naar binnen. De eileider kan nu geopereerd worden.

De plek van de BBZ wordt bekeken, net als de andere eileider. Wanneer blijkt dat de andere eileider er goed uitziet, wordt de eileider mét de buitenbaarmoederlijke zwangerschap verwijderd. Met de “gezonde” eileider kun je dan nog zwanger worden.

Als de andere eileider er afwijkend uitziet, wordt er geprobeerd om alleen het zwangerschapsweefsel te verwijderen. De arts/gynaecoloog probeert de eileider te sparen. In sommige gevallen lukt dit ook.

De eierstokken (waarin de eicellen zitten) blijven natuurlijk zitten. Na de operatie wordt het gas uit de buik gelaten en worden de wondjes gehecht. Al met al duurt de operatie ongeveer een half uur tot een uur.

Bij een spoedoperatie is de eileider meestal al gescheurd. Wanneer dit het geval is, kan de eileider niet gered worden.

Risico’s operatie buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Er wordt tijdens de operatie in de gaten gehouden hoeveel bloed de zwangere vrouw verliest. In sommige gevallen kan het nodig zijn om extra bloed toe te dienen.

Bij 1 op de 1000 vrouwen beschadigen de darmen, bloedvaten of blaas. Dit komt door het inbrengen van de instrumenten die nodig zijn tijdens de operatie. Er bestaat ook een kans dat de arts niet goed kan opereren, in verband met het aanwezig zijn van een bloeding of verklevingen. Er wordt dan een snee in de onderbuik gemaakt.

Na de operatie

Je mag meestal dezelfde dag naar huis. Wanneer een vrouw zich niet lekker voelt, kan het verstandig zijn om een nachtje te blijven. Het herstel kan langer duren wanneer er complicaties waren tijdens de operatie. Het is ook verstandig om vervoer te regelen naar huis.

Je kunt paracetamol nemen tegen eventuele pijn. Krijg je koorts of veel buikpijn na de operatie? Dan moet je het ziekenhuis bellen.

Verder zijn er een aantal leefregels voor na de operatie. De eerste twee tot drie weken mag je niet zwaar tillen, geen zwaar werk doen, niet intensief sporten, geen gemeenschap hebben, niet zwemmen/in bad of tampons gebruiken, geen ramen zemen of stofzuigen.

Zwanger worden na EUG

Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap meemaken is niet niks en je moet jezelf dan ook de tijd geven om dit een plekje te geven en te verwerken. Praat erover met vriendinnen of neem contact op met een zorgprofessional om hierover te praten.

Wanneer je een behandeling met medicijnen hebt ondergaan, is het verstandig om minimaal drie maanden te wachten met een nieuwe zwangerschap. Bij de overige behandelingen wordt het advies gegeven om minimaal één menstruatie af te wachten.

Je bent niet perse minder vruchtbaar wanneer je een EUG hebt gehad. Dit is per vrouw verschillend. Soms is er een eileider verwijderd en is de andere eileider (licht) beschadigd. De kans op een spontane zwangerschap is dan een stuk kleiner. Soms kan een IVF-behandeling nodig zijn. Deze behandeling heeft wel weer een grotere kans op een BBZ.

De kans om opnieuw een buitenbaarmoederlijke zwangerschap te krijgen is groter. Ongeveer twaalf op de honderd vrouwen krijgt opnieuw een EUG, wat een verhoogde kans is van 15-20%.

Vroege echo na buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Ben je opnieuw zwanger na een buitenbaarmoederlijke zwangerschap? Je kunt dan een vroege, vaginale echo laten maken wanneer je twee weken overtijd bent. Er wordt dan direct gekeken naar of de zwangerschap op de juiste plek is ingenesteld.

Lees ook:

• Als zwanger worden niet lukt | Clomid, IVF, ICSI en IUI
• De ovulatie | hoe werkt het ook alweer?
• Vergoedingen vruchtbaarheidsbehandeling in 2022