Deel 9 van “Ons leven met Sam” was een verdrietige blog. Ik heb het zelf niet droog gehouden en heb meerdere keren moeten stoppen met het schrijven. In dit deel kun je lezen over de uitvaart van Sam.
Wil je de delen 1 tot en met 9 eerst lezen? Dat kan hier.
Papieren in orde maken
In Nederland hoort overal een papiertje bij. We hebben aan een goede vriend van ons gevraagd of hij ons en Sam naar huis wilt brengen. Om een overleden persoon te mogen vervoeren, heb je bepaalde formulieren nodig. Gelukkig werd dit allemaal in orde gemaakt door de artsen van het ziekenhuis.
Zo heb je onder andere een verklaring nodig, waarin staat dat de persoon op natuurlijke wijze overleden is. Het is natuurlijk best vreemd als je aangehouden wordt en je hebt een overleden kindje in de auto. Gelukkig konden wij in één keer doorrijden naar Zeeland.
Dirk komt ons halen
Om zeven uur ’s ochtends staat Dirk op ons te wachten op de parkeerplaats bij de spoedeisende hulp. Wat is het een vreemde situatie. Sam ligt in een mooie mand, maar het is toch echt heel gek allemaal. We weten niet zo goed hoe wij ons voelen, maar zijn vooral heel moe.
Op de terugweg praten we over de laatste dagen met Sam, maar ook over koetjes en kalfjes. Ik zit vooral in mijn maag met hóe ik ooit aan de kinderen ga vertellen dat Sam er niet meer is. Ook vraag ik mij op dat moment af hoe ik hen moet troosten, terwijl ik zelf ontroostbaar ben.
Sam blijft bij opa en oma
Omdat het allemaal al moeilijk genoeg is, besluiten we om Sam bij oma en opa thuis op te baren. Op die manier is hun eigen huis een veilige haven voor de kinderen, waar zij niet constant geconfronteerd worden met het lichaam van Sam. Als zij behoefte hebben om hem te zien, kunnen zij op elk gewenst moment naar opa en oma.
We rijden door naar opa en oma en brengen Sam daar. Er is een ledikantje geregeld, zodat het net lijkt op Sam slaapt. Op die manier is het misschien wat prettiger voor de kinderen. In het ledikant staan onder andere een paar mooie foto’s van Sam met Rico en zijn zussen.
Samen met Dirk ga ik naar Vlissingen, zodat ik de andere spullen thuis kan brengen. Ik ben kapot, maar de dag duurt nog lang. Na een bakje koffie ga ik douchen en daarna bellen we naar school. De kinderen zijn namelijk gewoon naar school gegaan die dag en weten nog van niets. Om de confrontaties met andere ouders nog even te vermijden, besluiten we om de kinderen iets eerder van school te halen.
Vertellen aan de kinderen
De twee kleintjes zitten op dezelfde locatie. Ik heb al gebeld dat we eraan komen, dus de juf weet ervan. Ik kan mijn tranen niet in bedwang houden als we tegen de kids zeggen dat we met hen moeten praten. Ze weten het al, maar laten geen verdriet zien. Ze begrijpen niet zo heel veel van de situatie.
We hebben gevraagd of de juf nog even niks wil vertellen aan de andere kids, want we moeten ook Kayleigh nog ophalen. Omdat zij een sportdag heeft, willen we haar daar nog even laten genieten.
Om iets na twaalven word ik gebeld. “Is Sam overleden”? Een moeder van school. De kinderen hadden blijkbaar opgepikt dat Naomi en Féline om die reden eerder naar huis gegaan zijn. Nu moeten we heel snel naar de locatie waar Kayleigh haar sportdag heeft, want dit soort nieuws gaat heel snel. We willen natuurlijk niet dat Kayleigh dit nieuws hoort van een ander persoon dan wij.
Kayleigh ophalen
Ik race naar de locatie waar Kayleigh op dat moment is. Er zijn hartstikke veel mensen in de weer, dus ik kan haar niet 1,2,3 vinden. Uiteindelijk vind ik haar en vertel haar dat Sam is overleden. Haar reactie is ook vreemd. Kinderen zijn nu eenmaal heel flexibel. Ze wilt dit “nieuws” delen met haar vriendinnen en dat doet zij dan ook.
Kids zijn zo flexibel!
De kinderen hebben een tijdje nodig om alles tot zich door te laten dringen. Die middag spelen ze en maken ze zoals gewoonlijk ook af en toe “ruzie”. Het leven gaat gewoon door. Er komt nog een vriendin langs, met wat kleinigheidjes voor mij en de kids. Een mooie waxinelichtje met de letter S, een mooie kaart en voor de kinderen een kettinkje met een engeltje eraan. Ik vind het echt ontzettend lief. Toch ben ik nog een beetje aan het functioneren op de automatische piloot, waardoor ik haar heel nuchter mijn verhaal kan vertellen.
Die middag willen de meiden naar Sam toe. Kayleigh is er nog niet aan toe en wilt de dag erna pas naar hem toe.
Paniekaanvallen en nachtmerries
Op het moment dat we de kids op gingen halen merkte ik het al. Ik kreeg geen lucht op het moment dat ik naar buiten moest. Van het een op andere moment had ik last van paniekaanvallen. Zodra ik buiten de deur iets moest doen, raakte ik in paniek, kreeg een snelle ademhaling en hartkloppingen.
Omdat de dagen heel lang duurden, was ik ook oververmoeid. Die nacht had ik een heel vervelende nachtmerrie, waardoor ik in paniek wakker schrok. Op dat moment merkte ik pas wat de afgelopen maanden hadden geëist van mijn lichaam. Een zwangerschap, bevalling, chronisch slaaptekort en veel stress. Dat is niet erg gezond natuurlijk.
Pleinfeest
We zagen best wel op tegen de confrontatie met andere mensen. Op 1 juni, de dag na Sam zijn overlijden, vond het Pleinfeest plaats op de school van de kinderen. Omdat we toch nog in een soort roes verkeerden, besloten we hier gewoon naartoe te gaan. We zouden dan in één keer veel mensen zien/spreken en het zou ook goed zijn voor mijn paniekaanvallen.
Ik heb geen spijt gehad van deze keuze. We hebben die dag inderdaad heel veel mensen kort gesproken en dat scheelde heel veel gesprekjes in de weken hierna. Verder was het voor de kinderen ook een welkome afleiding tijdens deze nare dagen.
Sam wordt gebalsemd
Eerder vertelde ik al dat we Sam graag wilden laten balsemen. Op die manier zou hij niet heel koud aanvoelen en hoefde hij ook niet gekoeld te worden. Voor de kinderen is dit een stuk fijner. Ook ziet een overleden persoon er dan een stuk natuurlijker uit.
Ik kon hier echter niet bij zijn. Het proces van balsemen stond mij nogal tegen en ik zou het niet aan kunnen om daar naar te kijken. Opa was tijdens het balsemen in huis en vertelde ons dat de vrouw die dit deed heel lief was. We waren uiteindelijk ook blij met het resultaat. De kinderen vonden inderdaad dat het net leek alsof hij lekker lag te slapen.
Met elkaar omgaan
Stress, vermoeidheid en veel zorgen. Dat is voor geen enkele relatie goed. Na het overlijden van Sam waren wij zo ontzettend moe en we waren het ook niet altijd eens over bepaalde dingen. Buiten dat verwerkt een man het verlies van een kind heel anders dan een vrouw. Het is dan ook heel lastig om in die situatie normaal met elkaar om te gaan, elkaar te steunen en tegelijkertijd ook nog voor drie kinderen te zorgen.
Gelukkig hebben we veel hulp gekregen van mensen om ons heen. Voor praktische zaken, maar ook voor een luisterend oor.
Kaartjes
Anno 2020 is het niet meer zo “gewoon” om kaartjes te ontvangen. In de dagen na Sam zijn geboorte en overlijden hebben wij talloze kaartjes ontvangen. De één nog liever dan de ander. De kinderen hebben samen met ons de kaartjes opengemaakt en vonden het geweldig dat er iedere dag zo’n stapel post op de mat lag. Een klein gebaar, een grote steun.
De uitvaart van Sam
We hebben ervoor gekozen om in de dagen voor de uitvaart zo min mogelijk bezoek in te plannen. We wilden vooral de kinderen voorop stellen. Op de ochtend voor de uitvaart was er de mogelijkheid tot condoleren en het zien van Sam.
Het is erg fijn dat zoveel mensen langs zijn geweest om hun steun te betuigen. Sam lag in zijn ledikantje en oom Danny heeft gezorgd voor het gebed. Na deze samenkomst heeft Dirk ons met Sam naar de kerk in Oost-Souburg gebracht. Daar stonden nog veel meer mensen te wachten op ons. Wat fijn! Ook voor de kinderen is deze belangstelling heel fijn geweest.
De ceremonie was mooi. Zelf ben ik niet gelovig, maar wij hebben wel ingestemd met een kerkdienst. Ooms, tantes, neven en nichten hebben ieder hun stukje bijgedragen. Er werden mooie liedjes gezongen, die ons tot tranen hebben geroerd. Oom Jef heeft nog een liedje gezongen en Rico heeft een speech gegeven. Weinig mensen hebben het op dat moment droog weten te houden.
Ook vrienden en vriendinnen van ons waren aanwezig. Het is zo ontzettend fijn dat wij aan elke kant gesteund werden. We hebben vanaf de zwangerschap tot aan de uitvaart zoveel steun gekregen en dat is echt onbetaalbaar. We kunnen zeggen dat we álles hebben gedaan zoals wij dat wilden. Tijdens de weken in het ziekenhuis, maar ook met betrekking tot de uitvaart van Sam.
Naar het crematorium
En dan is daar hét moment. Hét moment van afscheid nemen. Het moment van nooit meer je kindje aanraken, nooit meer knuffelen. En het was tijd. Sam zijn lichaampje was op. Het moment dat we dat lieve, mooie ventje zijn rust gaven.
Met een klein groepje mensen hebben wij Sam naar het crematorium gebracht. We hadden veel moeite met het loslaten. Het achterlaten. Want, hoe doe je dat? Maandenlang hebben wij zoveel zorgen gehad, maar ook zoveel liefde gevoeld. En nu is dit hoofdstuk afgesloten.
Er wordt nog een praatje gehouden en dan is het echt tijd. We moeten de zaal verlaten. Nog een laatste kus. Van ons allemaal. Maar vooral van de zussen, want die gaan jou heel erg missen. Nog een kus, en nog een. Nog een van papa en mama. Van alle mensen die zoveel van jou houden. We gaan je allemaal heel erg missen.
Terug naar opa en oma
Als we terug rijden naar het huis van opa en oma, voelen wij ons leeg. Alle stress en zorgen vallen van ons af. Het tijdperk van verwerking zal nu volgen en dat zal ook een tijd in beslag nemen. Een tijdperk van leren omgaan met het verlies van onze zoon, maar ook het verlies van het broertje van de meiden. Hoe steun je kinderen met zo’n groot verdriet? Hoe weet je wat zij nodig hebben, als zij niet laten merken dat zij van binnen gebroken zijn?
Bij opa en oma thuis zijn veel mensen aanwezig. Al deze fantastische mensen bezorgen ons een gevoel van liefde. Ik heb meerdere mensen ooit horen zeggen: “Voel je gedragen”. Na de uitvaart van Sam weet ik pas echt wat deze zin betekent. En lieve familie en vrienden, jullie hebben ons dit gevoel echt gegeven.
Er wordt nagepraat. Over Sam, over de zwangerschap en weken na zijn geboorte, maar ook weer over koetjes en kalfjes. Het wordt best nog een gezellige avond, ondanks de trieste reden van deze samenkomst. Ik kan nooit in woorden uitdrukken hoeveel deze mensen hebben betekend voor ons, maar ik hoop dat jullie allemaal weten/voelen dat wij jullie hulp, steun en betrokkenheid echt waarderen.
Omgaan met verlies
Ieder persoon is uniek en gaat anders om met zijn/haar verdriet. Wij hebben het de eerste tijd vooral ver weggestopt. We hadden te weinig tijd om alles op het gemakje te verwerken. Bovendien kwam de zwangerschap van Ivy al snel. Heel mooi, maar ook confronterend. Niet alleen voor ons, ook voor mensen om ons heen.
Maar hoe ga je om met iemand zoals ik? Met iemand zoals Rico of mijn dochters? In de weken na Sam zijn overlijden heb ik gemerkt dat sommige mensen geen idee hebben van wat zij moeten doen of zeggen. Resultaat: er wordt helemaal niet meer met je gesproken en ze lopen met een boog om je heen, zodat er geen gesprek ontstaat. Zo jammer! Maar ook zo begrijpelijk. Ik heb mezelf hier namelijk ook op betrapt, maar dan bij iemand die een lieve, mooie dochter verloor na een auto-ongeluk.
En waarschijnlijk heb jij (degene die dit leest) dit ook weleens gedaan of meegemaakt. Mensen zijn eigenlijk gewoon bijzondere wezens. Mijn advies: een koetjes en kalfjes gesprek is ook prima. Iemand juist niet ontwijken. “Hoe gaat het”? En dan zie je vanzelf waar het schip strandt (-;
Wat ik het leukste vind aan het schrijven van deze reeks blogs: veel van deze mensen praten nu wel weer met mij. Zij lezen mijn verhalen en de drempel is lager geworden. Onbewust hebben deze blogs ervoor gezorgd dat het onderwerp nu weer bespreekbaar is. Bedankt hiervoor! En bedankt voor alle lieve reacties op alle delen. Het doet mij goed!
Lees ook:
- Deel 1 tot en met 9 kun je hier lezen
- Geboorte van Sam zijn zusje Ivy lees je hier
- Ons leven met Sam “Kayleigh’s verhaal” lees je hier
